از آنجایی که عروسک کوچک و قابل تسلط است بنابراین به او کمک می کند که بهتر خودش را بشناسد . عروسک در دسترس کودک است، کودک می تواند آن را لمس کند، زیر و رو کند، بچشد و حتی اجزای آن را جدا کند. بنابراین رابطه کودک با عروسک ، فراتر از یک بازی و سرگرمی صرف است.
کودک برای شناخت خویش و رابطه اش با دنیا به عروسک نیاز دارد. کودکی که تازه متولد شده با دنیایی روبروست که برایش کاملاً ناشناخته است. او به طور ناخودآگاه برای ادامه حیات ، با ولعی کم نظیر به کسب اطلاعات و شناخت پیرامون خویش مشغول می شود.
این کنجکاوی کودک و اصرارش برای گرفتن و لمس اشیاء از سر تفنن و بازیگوشی نیست بلکه به منظور شناخت است و برایش حیاتی است حال ما می توانیم از کنجکاوی کودک و علاقه او به یادگیری و توجه خاصش به عروسک برای آموزش جهت دار بهره بگیریم.
امروز به تجربه ثابت شده است که آموزش غیر مستقیم توسط نمایش عروسکی تأثیر بیشتر و پایدارتری بر ذهن کودکان دارد و علت آن این است که عروسک تمرکز کودک را به شدت به خود جلب می کند و کودک با تمام وجود به پیامهای عروسک گوش می دهد و با دقت رابطه بین عروسکها را دنبال می کند و بالاخره قصه نمایش اثری عمیق وپایداری بر روی ذهن او می گذارد.
هر نمایش عروسکی را می توان یک نمایش آموزشی به حساب آورد، چرا که به هر حال تأثیر خود را بر کودکان می گذارد منتها محتوای آموزش ممکن است سست و بی ارزش و یا نادرست باشد به همین دلیل است که متن یک نمایش برای کودکان باید به دقت انتخاب شود؛ چرا که به همان اندازه که می تواند آموزنده و مفید باشد، می تواند مخرب و بدآموز باشد.
به غیر از نمایشات عروسکی که با عروسکهای نمایشی و دکور و نمایشنامه اجرا می شود؛ در محیط خانواده نیز می توان از نمایشات کوتاه خود ساخته و فی البداهه در جهت آموزش و تربیت کودک بهره جست.
کودکان البته بدون دخالت ما، اغلب با عروسکهایشان بازی می کنند و با کمی دقت می توانیم ببینیم که آنها کارها و مسئولیتهایی که بعدها در بزرگی باید به عهده بگیرند را با عروسکهایشان تمرین می کنند، همچنین رفتاری را که والدین با آنها دارند، عیناً با عروسکهایشان تکرار می کنند ؛ از ناز ونوازش گرفته تا تنبیه بدنی و حتی کلمات و اصطلاحات والدین را در ارتباط با عروسکشان بکار می برند.
راه حل های ساده ای وجود دارد. آشنا کردن کودک خردسال با دنیای عروسکها می تواند از سه – چهار ماهگی آغاز شود. حرکت دادن عروسکها، پیش چشمان کنجکاو کودک شیرخوار همراه با آواهای آهنگین و ریتمیک، توجه و نظر او را جلب می کند. و حس بینایی و شنوایی را تقویت می کند و موجب رشد هوش کودک می شود.
چند ماه بعد کودک می تواند تصور کند که عروسکها می توانند زنده باشند و با او ارتباط برقرار کنند. در این مرحله می توانیم از جانب عروسکها با صدای مبدل با او صحبت کنیم و یا شعر و آواز بخوانیم . کم کم بعضی از اشیاء دیگر نیز می توانند عروسک باشند. مثلاً یک گیره موی سر که باز و بسته می شود و یا یک دستمال ساده که روی دستمان می اندازیم و آن را به کمک دست حرکت می دهیم و …